چیست سینما؟

آنچه سینما هستِ دادلی اندرو [What Cinema is! در مقابل What is Cinema؟ آندره بازن] کوششی‌ست در جهت اعاده‌ی حیثیت از نظریه‌ی رئالیستی آندره بازن در مواجهه با هزاره‌ی جدید سینما. اندرو در این کتاب این هدف را با دستاویز قرار دادن آرای خود بازن و تطبیق آن‌ها با امکانات و ماهیت جدید سینما دنبال می‌کند. کتاب او طوری فصل‌بندی شده که نویسنده را مجاب می‌کند قدم به قدم ایده‌های رئالیستی بازن در مورد غایت سینما را، آن هم مشخصاً با کنار هم گذاشتنِ مراحل تولید یک فیلم، بازخوانی کند. اما همانطوری که اندرو (البته از زبان سرژ دنی) نیز بدان اشاره می‌کند اصل موضوعه‌ی همیشگی بازن در خواندن سینما، مناسبت بنیادین آن است با سینما. اصلی که البته هرگز بنای این را ندارد که امر واقع را همان گونه که هست بازنمایی کند. در هر صورت این انگاره‌ کانون اصلی بحث بر سر سینمای مطلوب میراث‌داران بازن در مجله‌ی «کایه دو سینما» نیز محسوب می‌شد. چنان که آن‌ها این انگاره را در دهه‌های متمادی و در مقابله با سینمایی که بیش از اندازه متمایل به «تصویرسازی» بود پرورش دادند؛ یعنی سینمایی که در دهه‌ی هشتاد از سوی نویسندگان کایه به «سینمای جلوه» معروف شده بود. آنچنان که سرژ دنی فیلم‌های شهیر این قسم سینما را «شکلی از عرضه‌داشت خودپسندانه‌ی چشم‌اندازها و اشیای قابل شناسایی (کالاهایی که فیلم نمایش می‌دهد و در واقع خود به یکی از آن‌ها بدل می‌شود)» می‌خواند. و این به‌واقع در تضاد با سینمایی بود که باید از غیاب زاینده‌ی درون کانون تصویر برای جستجو در واقعیت بهره گیرد. اما، در نهایت مسئله یک چیز است: اینکه آیا می‌توان همچنان بازن را صاحب تئوری‌هایی زنده برای درک سینمای پیچیده‌ی امروز [چه از منظر روایت و چه از منظر مواجهه‌ی آن با مفهوم واقعیت] قلمداد کرد یا نه؟ اندرو با آنچه سینما هست می‌گوید: احتمالاً بله! بازن همچنان زنده است اما نه صرفاً به‌واسطه‌ی آنچه پیشتر نوشته است، بلکه به‌دلیل مفصل‌هایی که دیگران از جمله خود اندرو در متون او جاسازی کرده‌اند.

منبع: نوشتۀ رامین اعلایی
کتابخانهٔ بابل