وقتی از خانه حرف می‌زنیم...

مروری بر کتاب همه‌چیز دربارۀ خانه

وقتی از خانه حرف می‌زنیم، از چه حرف می‌زنیم؟ برای بسیاری از مردم جهان، خانه اقامتگاهی در ظرف مکان و سرپناه غایی ا‌ست که حیات آدمی در آن جریان دارد؛ اما به عقیدۀ جولی بک نویسندۀ آمریکایی، خانه مکانی نیست که تنها در آن زندگی می‌کنیم، بلکه چیزی است که ما هستیم؛ بنابراین در بررسی خانه ضرورت دارد به یاد داشته باشیم که این مفهوم هنگامی خودش را هویدا می‌سازد که در سطحی فراتر از چهارچوبی احاطه‌شده توسط ابعاد مادی در نظر گرفته شود و به‌عنوان فضایی تعریف‌‌شده با حضور ساکنان خود معنا یابد.

زندگی بشر در دورانی جریان دارد که خانه مسئله‌ای پیچیده‌تر و با قاطعیت کمتری است، در سرتاسر کرۀ خاکی، علاوه بر مردمی که پیوند‌های عمیقی با خانۀ خود دارند، حضور مردمانی را شاهد هستیم که خانۀ خود را به‌طور کامل رها کرده‌اند، یا به دیگرانی برمی‌خوریم که چهار دیوار خانۀ خود را به دامنۀ هستی تعمیم داده و «شهروند جهان» لقب می‌گیرند؛ این نگاه متفاوت افراد و فرهنگ‌های مختلف نشان می‌دهد که هرگونه تلاش برای خلاصه کردن معنای خانه در یک تعریف مختصر، حق مطلب را ادا نخواهد کرد و خانه مسئله‌ای به گسترۀ ذهنی خالق آن باقی می‌ماند.

«همه‌چیز دربارۀ خانه» در وهلۀ اول مرز باریک میان مسکن و خانه را می‌شکافد، قدم‌به‌قدم عناصری را به مفهوم مسکن افزون می‌کند تا در نهایت به شکل‌گیری خانه‌ و مسئله‌ای احساسی منجر شود که همواره با ما سفر می‌کند، از ما جدا نمی‌شود و ما هرگز قادر به خلاص شدن از دست آن نیستیم؛ «بر این اساس، به این نتیجه می‌رسیم که خانه، با وجود همۀ تداعی‌های بی‌واسطه و سنتی‌ترش، در واقع یک ایدۀ پُرمسئله و چندوجهی است و برای بسیاری از افراد چیزی است کمابیش تعریف‌ناپذیر... همین امر خانه را به پدیده‌ای بسیار جذاب برای تحقیق و تفحص تبدیل می‌‌کند چون خانه پدیده‌ای است که در پوشش‌های مختلف، نقشی کلیدی در زندگی ما ایفا می‌کند.» (صفحۀ 28)

مایکل آلن فاکس در طی هشت فصل، خواننده را در سفر عمیقی پیرامون بازشناخت مفهوم خانه همراهی کرده و کوشیده است تا با ذکر نکاتی موجز، اما کامل، آن را به فرایندی ملموس و قابل‌فهم تبدیل کند. همچنین در انتهای کتاب، جستاری با عنوان «در باب دوگانۀ منزل و خانه» ضمیمه شده است که تأمل نکردن پیرامون مسئلۀ خانه و منزل، نوید آینده‌ای نه‌چندان خوشایند برای شهرهای انسانی را به همراه خواهد داشت.

 

(نوشتۀ نازگل یحیائی، منتشرشده در مجلۀ کوچه)