نمایشنامه‌های اونیل تراژدی مدرن است

|     برخی از منتقدان یوجین اونیل نمایشنامه‌نویس آمریکایی را بزرگ‌ترین نمایشنامه‌نویس آمریکا و جزو چند نمایشنامه‌نویس برتر جهان می‌دانند، عده‌ای نیز آثار او را با شکسپیر و سوفوکل مقایسه می‌کنند. اونیل نمایشنامه‌ای به نام گوریل پشمالو دارد و آن را سال 1922 نوشته است که به فارسی نیز ترجمه شد؛ منتقدان این اثر اونیل را به عنوان تراژدی نوگرای بزرگ در ادبیات نمایش می‌دانند. اما در ایران بیش از هرچیز درونمایه آثار اونیل برگرفته از زندگی واقعی خود او و اطرافیانش است، او در خلق نمایشنامه‌هایش از حقیقت و واقعیت استفاده می‌کند و از زندگی روزمره مردمی که در اطراف خود می‌دید وام گرفته است؛ همین امر سبب می‌شود تا شخصیت‌های نمایشنا‌مه‌هایش باورپذیرتر شوند. نمایشنامه سفر طولانی روز به شب اونیل چهار سال پس از مرگ او در سال 1957 جایزه پولیتزر را دریافت کرد؛ این نمایشنامه را می‌توان زندگی‌نامه‌نوشت اونیل دانست که بر اساس زندگی خود و خانواده‌اش است و می‌توان از طریق آن به شناخت و بررسی زندگی او پرداخت. علاوه بر این نمایشنامه، سه اثر دیگر او نیز موفق به دریافت جایزه پولیتزر شدند؛ همچنین او در سال 1936 جایزه ادبی نوبل را نیز دریافت کرده است.
     اونیل آثار زیادی دارد که برخی از این نمایشنامه‌ها در ایران ترجمه شده است؛ یکی از این آثار نمایشنامه «تشنگی و دونمایشنامه دیگر است. او شخصیت‌هایش را در این سه نمایشنامه در موقعیت‌هایی قرار می‌دهد که در یک آن چهره واقعی‌شان برملا شد و باید تصمیم سخت برای ادامه زندگی بگیرند. همچنین از مفهوم عشق نیز در آن‌ها استفاده می‌کند.
     نمایشنامه «تشنگی» از کلک شناوری روی دریا آغاز می‌شود؛ از سه تن از بازماندگان کشتی درهم شکسته‌ای که برخلاف تایتانیک به صخره مرجانی برخورد کرد و غرق شده است. سه نفری که سوار بر کلک برای زنده‌ماندن و نجات جان خود تلاش می‌کنند برای جرعه‌ای آب له‌له می‌زنند. یکی دریانوردی که بنابر عقاید قبیله‌اش برای فرار از خورده شدن توسط کوسه‌ها آواز می‌خواند، دیگری‌ نجیب‌زاده‌ای که با حرف‌هایش جو را متشنج می‌کند و ترس را بیشتر می‌کند و زنی که برای رسیدن به آب حاضر به تن‌فروشی و گذشتن از با ارزشترین وسیله خود می‌شود. در بین ناامیدی،‌ شک و تردید نسبت به یکدیگر، تلاش برای زندگی و رسیدن به آب با مرگ زن رقاصه امیدی در دل آن‌ها زنده می‌شود که به زودی از بین می‌رود.
     «بی‌پروایی» دومین نمایشنامه این کتاب است که در آن عشق و خیانت به تصویر کشیده می‌شود. زنی که برای رسیدن به پول همسر مردی از طبقه مرفه جامعه شد و عاشق راننده شخصی‌شان می‌شود. نمایشنامه «سقط جنین» نیز روایت‌گر زندگی قهرمان بازی بیسبال است که به عشق خود خیانت می‌کند،‌ فرزند خود را از بین می‌برد و مادر فرزندش هم از دنیا می‌رود.

یدالله آقا‌عباسی کارگردان، نویسنده و پژوهشگر تعدادی اثر از یوجین اونیل ترجمه کرده است که تشنگی و دونمایشنامه دیگر یکی از این‌هاست.این مترجم در گفت‌وگو با ایبنا بیان گفت: «کتاب تشنگی و دو نمایشنامه دیگر مجموعه‌ای از سه نمایشنامه کوتاه «تشنگی»، «بی‌پروایی» و «سقط جنین» است. درواقع مجموعه نمایشنامه‌های اونیل که ترجمه کردم 6جلد هستند که این جلد اول است و جلدهای دیگر آن نیز به ترتیب منتشر خواهد شد».
     او درباره فضای نمایشنامه‌ تشنگی و دو نمایشنامه دیگر اونیل گفت: فضای این نمایش آدم‌هایی هستند که در سرحد گیر می‌افتند و  تصوراتی در ذهن دارند، کشتی‌شان شکسته و در یک قایق کوچک اسیر شده‌اند و همه چیز دنیا در مقابل آفتاب سوزان و یک جرعه آب برایشان بیهوده می‌شود. در دو نمایشنامه دیگر نیز شخصیت‌ها بر اثر خطایی که مرتکب شدند دچار مشکلاتی می‌شوند. مجموعا نمایشنامه را که می‌خوانید حالت توهم‌زدایی دارند و پرده پندار -همان پندار باطل- به یکباره کنار می‌رود و آفتاب حقیقت نمایان می‌شود.»
     این مترجم دریاره تم اصلی نمایشنامه‌های اونیل اظهار کرد: «تم اصلی نمایشنامه‌های او بریدن پرده پندار است. اغلب شخصیت‌های نمایشنامه‌های کوتاه و بزرگ اونیل افرادی هستند که با واقعیت‌هایی روبه‌رو می‌شوند و دنیا را به شکل دیگری می‌نگرند؛ معمولا اکثرا به این شکل است. من بسیاری از نمایشنامه‌های اونیل را ترجمه کردم و چاپ شده‌اند آن‌ها هم به همین شکل است.»
   وی در ادامه افزود: «یعنی انسانی که دچار فاجعه است. البته کارهای اونیل تراژدی جدید و مدرن است. او به تراژدی علاقه دارد و در کارهایش مقداری بدبینانه برخورد می‌کند و فضا روشن نیست. به هرحال شخصیت نمایشنامه‌هایش آدم‌هایی هستند که در دنیایی زندگی می‌کنند که این دنیا یا مانند همین نمایشنامه تشنگی است که در آن یک رقاصه به معنای هنرمند رقص حضور دارد که بسیار به او توجه می‌شود؛ گردنبند الماسی دارد که به آن می‌نازد و لباس‌های آنچنانی به تن دارد؛ ولی زمانی که چند روز گیر می‌افتد و در آب و دریا سرگردان می‌ماند در آن زمان حاضر است هرچیزی را بدهد تا یک جرعه آب به او بدهند. اغلب نمایشنامه‌های دیگر او نیز به همین شکل‌اند اما موضوعات آن فرق می‌کند. ولی تم‌ها معمولا روبه‌رو شدن با واقعیت است که سخت آن‌ها را آزار می‌دهد.»
     او درباره‌ نمایشنامه‌هایی که از اونیل در ایران اجرا شد نیز گفت:‌ «راه دور و دراز به وطن»، «موجی» که در حال حاضر در کرمان اجرا می‌شود، «به سوی کاردیس»،‌ «گوریل پشمالو» و چندتای دیگر از جمله نمایشنامه‌هایی هستند که در ایران روی صحنه رفتند. می‌توان گفت اونیل پدر نمایشنامه‌نویسی آمریکاست و در زمان خود بسیار تاثیرگذار بوده است.
 


کتب مرتبط: